Τι συνέβη
Το πρωί της 2ης ημέρας του Απρίλη και με πρωτοβουλία της Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας ‘’Κίνημα Αλλαγής’’, κυρίας Φώφης Γεννηματά, διεξήχθη συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων. Η θεματολογία που συζητήθηκε άγγιζε την αντιμετώπιση της πανδημίας και την κατάσταση της οικονομίας (πηγή 1, πηγή 2, πηγή 3, πηγή 4).
Οι ομιλίες των πολιτικών αρχηγών επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην πορεία των εμβολιασμών στην Ελλάδα αλλά και στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ.
Μεταξύ άλλων, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας, διατύπωσαν ορισμένους ισχυρισμούς αναφορικά με την πορεία του εμβολιαστικού προγράμματος της Γερμανίας σε σύγκριση με την Ελλάδα αλλά και την προμήθεια εμβολίων.
Ειδικότερα, κατά την ομιλία του, ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στην έλλειψη επαρκούς αριθμού εμβολίων στην Ελλάδα, συγκρίνοντας την με χώρες εκτός της ΕΕ (Ηνωμένο Βασίλειο, Ισραήλ, Σερβία) που προμηθεύτηκαν μεγαλύτερο αριθμό εμβολίων και προχωρούν πολύ πιο γρήγορα στον εμβολιασμό του πληθυσμού. Κατέληξε δε ότι είναι επιτακτική ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικών αγορών εμβολίων, πλην της συλλογικής αγοράς εμβολίων από την ΕΕ, αναφέροντας ως παράδειγμα τέτοιας αναζήτησης και τη Γερμανία.
Κατόπιν αυτού του ισχυρισμού ακολούθησε η εξής στιχομυθία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη:
“Αλέξης Τσίπρας (ΑΤ): […] Αλλά αυτό το οποίο κάνατε ήταν να με χλευάσετε και να βγάλετε μία ανακοίνωση ότι δεν μπορεί να είμαστε τόσο αντιευρωπαϊστές, που συζητάμε για εναλλακτικές πηγές (σ.σ. εμβολίων), όταν η ίδια η Γερμανία το έκανε πρώτη!
Κυριάκος Μητσοτάκης (ΚΜ): Τι έκανε;
ΑΤ: Τι έκανε πρώτη; Θα το αναζητήσετε. Αγόρασε, προαγόρασε από την Pfizer, αυτό έκανε. Όμως, εν τοιαύτη περιπτώσει, να το αναζητήσετε και θα το βρείτε.
ΚΜ: Από πού προκύπτει αυτό;
ΑΤ: Εσείς αυτή τη στιγμή τι λέτε στους Έλληνες πολίτες; Δεν μπορώ να κάνω τίποτα, λέτε.
ΚΜ: Γι’ αυτό είναι πίσω από εμάς, γιατί αγόρασε από την Pfizer.
ΑΤ: Ελάτε να δείτε ποιες χώρες είναι μπροστά από εμάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξέρετε; Η Αυστρία είναι μπροστά από εμάς; Η Ουγγαρία είναι μπροστά από εμάς; Είναι. Γιατί είναι;
ΚΜ: Η Γερμανία πού είναι; […]”
Μάλιστα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανήλθε στο θέμα τυχόν αγοράς πρόσθετων εμβολίων από τη Γερμανία κατά τη δευτερολογία του, αναφέροντας τα εξής:
“[…] Όμως, δεν μπορεί να έρχεστε εδώ να λέτε ότι κακώς δεν έχετε αρκετά εμβόλια, όταν ξέρετε πολύ καλά ότι τα εμβόλια τα αγοράζει η Ευρώπη και να αφήνετε υπονοούμενα ότι άλλες χώρες έχουν αγοράσει εμβόλια στο πλάι, κάτι το οποίο δεν έχει γίνει. Αναφερθήκατε στη Γερμανία. Είναι βαριά κουβέντα αυτή. Μην το πείτε σε εμένα. Στην κa. Μέρκελ να το πείτε.
Η κα. Μέρκελ το έχει διαψεύσει. Να βγείτε να το πείτε αυτό. Να βγείτε να πείτε στη Γερμανία, παρακαλώ πολύ, η οποία αυτή τη στιγμή είναι πολύ πίσω από την Ελλάδα στους εμβολιασμούς, ότι έχει παραπάνω εμβόλια. Χειρότερα τα λέτε δηλαδή για τη Γερμανία. Αμ πέτυχε στη διαδικασία του εμβολιασμού, αμ έχει και παραπάνω εμβόλια και δεν μπορεί να τα κάνει. Αυτό το οποίο λέτε δεν επιβεβαιώνεται από κανέναν. Εσείς πού το γνωρίζετε, λοιπόν; Πού γνωρίζετε ότι υπάρχει σήμερα ευρωπαϊκή χώρα, η οποία να έχει παρακάμψει τη διαδικασία και να έχει αγοράσει τώρα που μιλάμε -τώρα που μιλάμε, επαναλαμβάνω- παραπάνω εμβόλια από όσα της αναλογούν στην κατά κεφαλήν κατανομή, όπως την έχει προσδιορίσει η Ευρώπη;
Διότι γνωρίζετε όλοι σας πολύ καλά ότι το πρόβλημα αφορά το τώρα. Δεν αφορά τον Ιούνιο, τον Ιούλιο, τον Αύγουστο. Θα υπάρχει κάποια στιγμή -πολύ σύντομα- που θα έχουμε περισσότερα εμβόλια από όσα θα χρειαζόμαστε. Διότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες προνόησαν να αγοράσουν περισσότερα εμβόλια από όσα χρειαζόμαστε, επειδή έπρεπε να είμαστε σίγουροι ότι θα τα πάρουμε το συντομότερο δυνατόν.
Άρα, εδώ έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα χρονισμού και το πρόβλημα χρονισμού είναι το πρόβλημα το οποίο ανέδειξα και ανεδείχθη μέσα από την αποτυχία της Ευρώπης να ακολουθήσει τους ρυθμούς εμβολιασμού του Ισραήλ, του Ηνωμένου Βασιλείου, των Ηνωμένων Πολιτειών. Όμως, αυτό είναι συνολικό πρόβλημα της Ευρώπης, δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδος. Άσκησα κριτική για αυτό. Ασκήσατε και εσείς, όπως και πολλοί άλλοι. […]”
Οι ισχυρισμοί
Από το ανωτέρω υλικό, προκύπτουν οι εξής ισχυρισμοί τους οποίους θα εξετάσουμε στην παρούσα αποδόμηση μας:
1) εάν η Γερμανία προμηθεύτηκε εμβόλια, με ανεξάρτητες συμφωνίες, εκτός του πλαισίου των συμφωνιών της ΕΕ, όπως ισχυρίστηκε ο Αλέξης Τσίπρας, και
2) εάν η Γερμανία είναι πολύ πίσω από την Ελλάδα σε εμβολιασμούς, όπως ισχυρίστηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
1ος Ισχυρισμός
Προμηθεύτηκε η Γερμανία εμβόλια από ανεξάρτητες συμφωνίες, εκτός του πλαισίου των συμφωνιών της ΕΕ;
Ο εν λόγω ισχυρισμός αφορά μία συμφωνία της Γερμανίας με την BioNTech για το εμβόλιο της (εμβόλιο Pfizer/BioNTech), η οποία έγινε εκτός του πλαισίου της συμφωνίας της ΕΕ για το ίδιο εμβόλιο και αφορούσε 30 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων. Η εν λόγω συμφωνία είναι υπαρκτή και καταρτίστηκε το Σεπτέμβριο του 2020, όπως παραδέχθηκε η ίδια η Γερμανία. Η εν λόγω συμφωνία μάλιστα προκάλεσε αντιδράσεις εντός της ΕΕ καθότι είχε συμφωνηθεί η από κοινού διαπραγμάτευση και αγορά των εμβολίων από την ΕΕ (πηγή 1, πηγή 2).
Το κρίσιμο εν προκειμένω όμως δεν είναι κατά πόσο υφίσταται πράγματι η εν λόγω συμφωνία αλλά αν η Γερμανία έχει πράγματι προμηθευτεί κάποια εμβόλια εκτός του πλαισίου των συμφωνιών της ΕΕ, αν δηλαδή έχει λάβει παραπάνω εμβόλια.
Από όσα έχουν γίνει γνωστά, παρά την ύπαρξη της εν λόγω συμφωνίας (το ακριβές περιεχόμενο της οποίας δεν έχει δημοσιοποιηθεί), η Γερμανία δεν φαίνεται να έχει λάβει οποιαδήποτε δόση εκτός του πλαισίου των συμφωνιών της ΕΕ. Προς την κατεύθυνση αυτή, έχουν δοθεί διαβεβαιώσεις τόσο από την ίδια τη Γερμανία δια του εκπροσώπου του γερμανικού υπουργείου υγείας (πηγή 1, πηγή 2) όσο και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (πηγή), ότι οποιαδήποτε άλλη συμφωνία κράτους μέλους της ΕΕ για την αγορά εμβολίων θα εκτελεστεί μετά την εκτέλεση των συμφωνιών της ΕΕ με τους παραγωγούς των εμβολίων.
Συμπέρασμα
Όχι, δεν ισχύει ο ισχυρισμός του Αλέξη Τσίπρα ότι η Γερμανία έχει λάβει εμβόλια από ανεξάρτητες συμφωνίες, εκτός του πλαισίου των συμφωνιών της ΕΕ. Έχει καταρτίσει σύμβαση για αγορά περαιτέρω εμβολίων για το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech, τα οποία όμως έχει συμφωνηθεί να παραδοθούν μετά την παράδοση των εμβολίων που αντιστοιχούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
2ος Ισχυρισμός
Είναι η Γερμανία πολύ πίσω από την Ελλάδα σε εμβολιασμούς;
Θα εξετάσουμε τον εν λόγω ισχυρισμό με βάση τα στοιχεία που υπήρχαν κατά το χρόνο και στο πλαίσιο στο οποίο διατυπώθηκε, δηλαδή με βάση τα δημοσιευμένα επίσημα στοιχεία που υπήρχαν κατά τις 2 Απριλίου 2021.
Τα επίσημα στοιχεία για τον εμβολιασμό κάθε χώρα καταχωρούνται μεταξύ άλλων και στον ιστότοπο Our World in Data ο οποίος, όπως μπορείτε να δείτε στην παρακάτω εικόνα, επιτρέπει στους χρήστες να επιλέξουν μία ή περισσότερες χώρες για να δουν και να συγκρίνουν τα επιμέρους στοιχεία που αφορούν τον εμβολιασμό (π.χ. ποσοστό εμβολιασμού με μία ή με δύο δόσεις, συνολικός αριθμός εμβολιασμένων/δόσεων εμβολίου που έχουν πραγματοποιηθεί, κ.ά.). Για το σκοπό ελέγχου του συγκεκριμένου ισχυρισμού επιλέξαμε την Ελλάδα και τη Γερμανία.
(Πηγή: Our World in Data)
Στις 2 Απριλίου, οπότε έλαβε χώρα η συζήτηση στη Βουλή, τα δημοσιευμένα στοιχεία για τον εμβολιασμό αφορούσαν το διάστημα μέχρι την 1 Απριλίου 2021.
Όπως θα δούμε στις παρακάτω δύο εικόνες, η Γερμανία μέχρι την 1 Απριλίου είχε εμβολιάσει με 1 δόση μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού σε σχέση με την Ελλάδα (11,8% έναντι 10,7%) ενώ η Ελλάδα είχε μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμού πλήρως εμβολιασμένο (με 2 δόσεις) (6% έναντι 5,1%).
(Πηγή: Our World in Data – ποσοστό πληθυσμού εμβολιασμένο με 1 δόση έως 1 Απριλίου 2021)
(Πηγή: Our World in Data – ποσοστό πληθυσμού πλήρως εμβολιασμένο, με δύο δόσεις, έως 1 Απριλίου 2021)
Η στρατηγική επιλογή προτεραιοποίησης του εμβολιασμού μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού με 1 δόση ή του εμβολιασμού μικρότερου ποσοστού αλλά και με τις 2 δόσεις παραμένει σε συζήτηση αναφορικά με τη χρησιμότητα κάθε στρατηγικής, με κάποιες χώρες να ακολουθούν την πρώτη και άλλες τη δεύτερη. Ως εκ τούτου, δεν μπορούμε να κρίνουμε εάν η πολιτική της Γερμανίας (περισσότεροι με 1η δόση) ή της Ελλάδας (περισσότεροι και με τις 2 δόσεις) είναι καλύτερη ή αποτελεσματικότερη. Το ορθότερο με αυτά τα δεδομένα είναι να κριθεί η πορεία του εμβολιασμού κάθε χώρας ανάλογα με το συνολικό εμβολιασμό του πληθυσμού.
Για το σκοπό αυτό, θα αξιοποιήσουμε ένα ακόμη εργαλείο του ιστότοπου Our World in Data, το οποίο απεικονίζει το συνολικό αριθμό δόσεων που έχουν δοθεί (συνολικό αριθμός εμβολίων που έχουν πραγματοποιηθεί) σε κάθε χώρα με αναγωγή ανά 100 κατοίκους, με το οποίο μπορεί να αξιολογηθεί καλύτερα ποια ήταν η ταχύτερη διανομή των εμβολίων μεταξύ περισσότερων χωρών.
Στην εν λόγω κατηγορία, όπως φαίνεται από την παρακάτω φωτογραφία) βρίσκεται πιο μπροστά η Γερμανία (16.90/100 έναντι 16.68/100).
(Πηγή: Our World in Data – αριθμός δόσεων εμβολίου που έχουν πραγματοποιηθεί ανά 100 κατοίκους, έως 1 Απριλίου 2021)
Συμπέρασμα
Όχι, δεν ισχύει ο ισχυρισμός του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η Γερμανία δεν βρισκόταν πίσω από την Ελλάδα στους εμβολιασμούς μέχρι και την 1 Απριλίου 2021. Αντίθετα, ήταν λίγο πιο μπροστά, με 16.90 δόσεις ανά 100 κατοίκους, έναντι 16.68 δόσεων ανά 100 κατοίκους στην Ελλάδα.
Γιάννης Βραχασωτάκης
