Μεγάλο διαμοιρασμό (Εικόνα) στα κοινωνικά δίκτυα έλαβε τρίλεπτο βίντεο (μπορείτε να το βρείτε εδώ https://www.facebook.com/stergioskalogiros1/videos/384254879278013/) που ανέβασε στον λογαριασμό του ο δημοσιογράφος κ. Στέργιος Καλόγηρος στις 14 Οκτώβρη. Η λεζάντα που έδωσε ο δημοσιογράφος στο βίντεο είναι ‘’Ντροπή! Μετά από 15 χρόνια αφαιρούν την Ελληνική ιθαγένεια από τους ομογενείς μας της ΕΣΣΔ’’. Προφανώς ο τίτλος δεν αφήνει πολλά περιθώρια παρερμηνειών όσον αφορά τον ισχυρισμό του. Αφαιρείται λοιπόν η ιθαγένεια από ομογενείς μας της ΕΣΣΔ;
Στο βίντεο αυτό ο κ. Καλόγηρος λέει τα εξής τα οποία παραθέτουμε αυτολεξεί: ‘’Απόψε λοιπόν θα έχουμε μία εκπρόσωπο δικηγόρο των Ποντίων γιατί ξέρετε προφανώς επειδή το ελληνικό σύστημα δεν έχει να αρμέξει χρήμα από τους παλιννοστούντες έλληνες, τους ποντίους αδερφούς, αρχίζει λέει και εξετάζει μετά από 15 χρόνια περιπτώσεις ελλήνων που ήρθαν από τον Πόντο, θα μας τα πει αυτά η δικηγόρος σε λίγο, γιατί λέει δεν υπήρχαν κάποια χαρτιά. Ναι μεν υπήρχαν κάποια αλλά δεν υπήρχαν και κάποια από τη Ρωσία. Και όλα αυτά έχουν οδηγήσει μέχρι στιγμής στην αφαίρεση μετά από 15 ολόκληρα χρόνια την ιθαγένεια σε ποντίους από την πρώην ΕΣΣΔ.’’
Το επίμαχο βίντεο όπως βρήκαμε, αποτελεί κομμάτι της εκπομπής του κ. Καλόγηρου ‘’Σχολιάζοντας την επικαιρότητα’’ της 13ης Οκτώβρη. Τα δύο κομμάτια όπου σχολιάζεται το επίμαχο ζήτημα, μπορείτε να τα βρείτε εδώ (https://www.youtube.com/watch?v=KU6CDZ6mxXE και https://www.youtube.com/watch?v=zJr9pDBZ5kQ).
Οι καλεσμένοι του κυρίου Καλόγηρου ήταν ο κύριος Δημήτρης Παναγιωτόπουλος, νομικός και καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η δικηγόρος κυρία Κολιάεβα που προσκλήθηκε για να σχολιάσει το ζήτημα και ο κύριος Ιωσηφίδης, πρόεδρος του ποντιακού σωματείου ΠΑΣΕΠ. Στο τελευταίο μέρος εμφανίστηκε και ο κύριος Νότης Μαριάς, πρώην ευρωβουλευτής και νυν καθηγητής πανεπιστημίου.
Στο 7:20 του πρώτου βίντεο που παραθέσαμε από την εκπομπή, η κυρία Κολιάεβα καλείται να παρουσιάσει το τι ακριβώς συμβαίνει με τη νέα νομοθεσία που επηρεάζει τους παλιννοστούντες. Η τοποθέτησή της έχει ως εξής: ‘’Με την τελευταία τροποποίηση του κώδικα γενικής ιθαγένειας, θεσπίστηκε μία καινούρια διαδικασία περί αμφισβήτησης της ελληνικής ιθαγένειας. Προφανώς αναφέρεται σε εμάς τους ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ένωση, διότι προφανέστατα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η ιθαγένεια των ελλήνων γηγενών[…] Από εμάς δηλαδή αμφισβητούνε την ύπαρξη της ελληνικής μας καταγωγής και μόνο με τη διαδικασία περί απόφασης της αμφισβήτησης, είναι μια καινούρια διαδικασία […] Δεν είναι απόφαση, είναι τροποποίηση του κώδικα ελληνικής ιθαγένειας και έχει ψηφιστεί ο νόμος την περασμένη Παρασκευή.’’
Το σημείο στο οποίο αναφέρεται η κυρία Κολιάεβα μπορεί να βρεθεί στο ΦΕΚ Α 197 της 12ης Οκτώβρη του 2020, Άρθρο 11, Παράγραφος 1, όπου αναγράφεται πως:
‘’Όταν δημόσια αρχή ή φυσικό πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον, αιτιολογημένα αμφισβητεί την ιθαγένεια ενός προσώπου ή αμφιβάλλει ως προς την ορθότητα της νομικής βάσης κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας προσώπου, υποβάλλει αίτημα επίλυσης της αμφισβήτησης ενώπιον του Συμβουλίου Ιθαγένειας. Με την επιφύλαξη του άρθρου 109 του ν. 4622/2019 (Α ́ 133), ο Γενικός Διευθυντής Ιθαγένειας είναι αποκλειστικά αρμόδιος να αποφαίνεται για κάθε αμφισβήτηση ιθαγένειας με αιτιολογημένη απόφασή του, που εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Ιθαγένειας, δημοσιεύεται σε περίληψη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο. Αμφισβήτηση ιθαγένειας υπάρχει όταν: α) γεννάται αμφιβολία εάν ένα πρόσωπο είναι ή όχι Έλληνας πολίτης, β) το πρόσωπο που αιτείται την ελληνική ιθαγένεια ως ανιθαγενής αμφισβητείται αν έχει ή όχι αλλοδαπή ιθαγένεια, γ) ένα πρόσωπο έχει την ελληνική ιθαγένεια, αλλά γεννάται αμφιβολία ως προς την ορθότητα της νομικής βάσης κτήσης της.’’
Όπως ο καθένας μπορεί να δει, πουθενά δε φαίνεται πως η συγκεκριμένη μπορεί να αποτελέσει φωτογραφική διάταξη για τους παλιννοστούντες από την ΕΣΣΔ μιας και δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά σε εκείνους. Παρόλα αυτά φαίνεται πως εμπεριέχεται ΚΑΙ η δική τους περίπτωση στην τροποποίηση. Αυτό είναι κάτι που επισημαίνει στην εκπομπή και ο καθηγητής κύριος Παναγιωτόπουλος στο 11:20 όπου λέει πως ‘’Δεν αφορά συγκεκριμένα τους έλληνες, είναι γενική η διάταξη, δεν είναι για εσάς από ό,τι αντιλαμβάνομαι.’’
Παράλληλα η κυρία Κολιάεβα σε ερώτηση εάν έχουν μιλήσει με τους αρμοδίους, στο 19:00 απαντά πως ‘’Ναι η Ομοσπονδία έχει κάνει μία συνάντηση με τον Βαλέρμπα, τον γενικό γραμματέα και από ό,τι μας είπε και διαβεβαίωσε ότι αυτό δε θα εφαρμοστεί κατά εμάς. Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω γιατί να υπάρχει κάτι που δε θα εφαρμοστεί.’’
Το θέμα αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση νέο και αντίστοιχες καταγγελίες έχουν δημοσιευθεί στο παρελθόν (όπως εδώ τον Οκτώβρη του 2015 από την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου https://web.archive.org/…/%CF%86%CF%81%CE%AD%CE%BD%CE…/) για ‘’ανάκληση πράξεων χορήγησης της ελληνικής ιθαγένειας σε ομογενείς από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ που ανατρέχουν έως και 15 και πλέον έτη πίσω στον χρόνο’’. Βέβαια κάπου εκεί δείχνει το θέμα να παγώνει, τουλάχιστον όσον αφορά τη δημόσιά του διάσταση και να μην έχουμε νέες εξελίξεις.
Για να είμαστε σίγουροι περί των συμπερασμάτων μας, επικοινωνήσαμε με τον δικηγόρο Χατζόπουλο Πασχάλη (Π.Μ.Σ. Διεθνούς Δικαίου) και του ζητήσαμε να σχολιάσει κατά τη δική του κρίση, την καταγγελία περί αφαίρεσης ελληνικής ιθαγένειας από τους ομογενείς της ΕΣΣΔ. Η απάντηση που μας έστειλε ήταν η εξής:
‘’Δια του άρθρου 11 του Ν. 4735/2020 έχουμε ελαφρά τροποποίηση στο νομικό καθεστώς της διαδικασίας αμφισβήτησης της ιθαγένειας ενός πολίτη, όπως αυτή διαμορφώθηκε δια του άρθρου 41 του Ν. 4604/2019, το οποίο με την σειρά του ήρθε να συγκεκριμενοποιήσει μια διαδικασία ήδη υπαρκτή στο αρχικό νομοθέτημα του κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας όπως αυτός ψηφίστηκε με τον Ν. 3284/2004. Να σημειωθεί ότι ο νόμος του 2004 διακρίνεται από μια ασάφεια ως προς τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί όσον αφορά τις περιπτώσεις αμφισβήτησης ιθαγένειας, ορίζοντας απλά ότι την αποφασιστική αρμοδιότητα την έχει ο Υπουργός Εσωτερικών μετά από γνωμοδότηση που εκδίδει υποχρεωτικά το Συμβούλιο Ιθαγένειας. Εν συνεχεία ο νόμος 4604/2019 έρχεται να συγκεκριμενοποιήσει την διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί ενώ σημαντικό είναι ότι έννομο συμφέρον για την αμφισβήτηση της απόκτησης ιθαγένειας θεωρείται ότι έχουν μόνο δημόσιες υπηρεσίες, η δε αμφισβήτηση θα πρέπει να είναι αιτιολογημένη. Αρμόδιος δε για την έκδοση απόφασης αφαίρεσης της ιθαγένειας παραμένει ο Υπουργός Εσωτερικών μετά από την γνωμοδότηση του συμβουλίου Ιθαγένειας, η δε απόφαση του Υπουργού οφείλει να είναι σύμφωνη με την γνωμοδότηση του Συμβουλίου.
Με την πλέον πρόσφατη τροποποίηση του νομικού καθεστώτος (Αρ. 11 Ν. 4735/2020), ο νομοθέτης αναγνωρίζει ότι έννομο συμφέρον, για την αμφισβήτηση της απόκτησης ιθαγένειας, έχουν δυνητικά και φυσικά πρόσωπα, τα οποία όμως προφανώς θα πρέπει να το αποδείξουν. Επιπλέον η αρμοδιότητα έκδοσης της σχετικής απόφασης μετακυλείεται στον Γενικό Διευθυντή Ιθαγένειας, του οποίου η απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη και σύμφωνη με την γνωμοδότηση του Συμβουλίου Ιθαγένειας όπως άλλωστε και στο προηγούμενο καθεστώς. Τέλος σημαντική είναι και η συγκεκριμενοποίηση των περιπτώσεων στις οποίες γεννάται δικαίωμα αμφισβήτησης της απόκτησης ιθαγένειας, ήτοι όταν α) γεννάται αμφιβολία εάν ένα πρόσωπο είναι ή όχι Έλληνας πολίτης, β) το πρόσωπο που αιτείται την ελληνική ιθαγένεια ως ανιθαγενής αμφισβητείται αν έχει ή όχι αλλοδαπή ιθαγένεια, γ) ένα πρόσωπο έχει την ελληνική ιθαγένεια, αλλά γεννάται αμφιβολία ως προς την ορθότητα της νομικής βάσης κτήσης της.
Ανακεφαλαιώνοντας δεν προκύπτει από κάπου οποιαδήποτε πρόθεση αφαίρεσης συνολικά της ιθαγένειας από τους παλιννοστούντες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ., όπως διακινείται από διάφορα μέσα. Τα πρόσφατα νομοθετήματα διασαφηνίζουν τους όρους με τους οποίους ασκείται μια εξουσία της διοίκησης, η οποία ούτως ή άλλως υπήρχε και προηγουμένως. Επιπλέον, δια της συγκεκριμενοποίησης των λόγων αμφισβήτησης της απόκτησης της ιθαγένειας μπορούμε να πούμε ότι αυξάνεται η ασφάλεια δικαίου για τους νομίμως αποκτήσαντες την ιθαγένειά τους.’’
Συμπέρασμα: Όχι, δεν αφαιρείται η ιθαγένεια από τους ομογενείς της ΕΣΣΔ. Η τροποποίηση του μέχρι πρότινος ισχύοντος νομικού καθεστώτος απλά συγκεκριμενοποιεί περαιτέρω τις περιπτώσεις στις οποίες γεννάται δικαίωμα αμφισβήτησης της απόκτησης ιθαγένειας, προσθέτει έννομο συμφέρον και από φυσικά πρόσωπα και τέλος δίνει αρμοδιότητα έκδοσης απόφασης στον Γενικό Διευθυντή Ιθαγένειας.
Θ.Κ.
Τ.Π.
