Δημοσιεύτηκε ως κεντρικό άρθρο στο ειδησεογραφικό portal του in.gr ένα άρθρο του Λευτέρη Χαραλαμπόπουλου με τίτλο «Αποκάλυψη: Είσαι παιδεραστής Αλέξη;» στο οποίο φιλοξενείται στην αρχή του φωτογραφία του πρώην πρωθυπουργού και αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης με τον κατηγορούμενο για βιασμό κατά συρροή Δημήτρη Λιγνάδη (πηγή 1).
Οι εικόνα και λεζάντα που συμπληρώνουν το εν λόγω άρθρο του in.gr
Το άρθρο στο τέλος του φιλοξενεί τη «διευκρίνιση» ότι η φωτογραφία είναι «προϊόν μοντάζ.» Η «διευκρίνιση» αυτή υπήρχε εξαρχής με το δημοσιευμένο άρθρο, και δεν προστέθηκε αργότερα.
Η πραγματική φωτογραφία πριν υποστεί ψηφιακή τροποποίηση
Όμως:
Παρά το ότι σύμφωνα με τον αρθρογράφο το άρθρο θα αναπαραχθεί «από Ορκ του διαδικτύου» «χωρίς τη διευκρίνιση», το άρθρο λόγω δομής και παρουσίασης είναι παραπλανητικό. Ο αρθρογράφος μεν παραδέχεται ότι έχει παραποιήσει τη φωτογραφία αλλά αυτό δεν αρκεί.
Η αναφορά του συντάκτη στο τέλος του άρθρου για φωτογραφία που είναι προϊόν μοντάζ
Οι λόγοι είναι οι εξής
- Η προεπισκόπηση του άρθρου, μέσω της δομής και της παρουσίασης-κοινοποίησης του στον ιστότοπο (τίτλος-φωτογραφία) αλλά και όπως κοινοποιήθηκε στο Facebook δεν κάνει καμία αναφορά στο ότι πρόκειται για παραποιημένη φωτογραφία. Είναι μια clickbait τακτική.
- Ο ορισμός των fake news, σύμφωνα με το Cambridge Online Dictionary, είναι (μετάφραση του συντάκτη):
«Ψευδείς ιστορίες που εμφανίζονται ως ειδήσεις, διαδίδονται στο διαδίκτυο ή μέσω άλλων μέσων, συνήθως με σκοπό δημιουργίας τους να επηρεάσουν πολιτικές απόψεις ή ως αστείο.» (πηγή 2)
Η παρουσίαση-προεπισκόπηση της είδησης-άποψης στον ιστότοπο in.gr καθώς και στο Facebook δεν δηλώνει πουθενά ότι χρησιμοποιεί παραποιημένη φωτογραφία.
- Σχετικές ακαδημαϊκές έρευνες στον τομέα της διάχυσης των ειδήσεων συμπεραίνουν ότι στο 59% των διαμοιραζόμενων άρθρων (url), οι χρήστες δεν κάνουν κλικ. Με άλλα λόγια δεν τις διαβάζουν, παραμένοντας μόνο στον τίτλο και τη συνοδευόμενη φωτογραφία (πηγή 3). Επίσης σχετική βιβλιογραφία συνδέει τα κίνητρα ανάγνωσης είδησης με γνωστικά και συναισθηματικά κριτήρια (πηγή 4), ενώ υπάρχει σχετική έρευνα που υποστηρίζει ότι «γενικές προειδοποιήσεις» περιεχομένου (όπως αυτή στο τέλος του άρθρου του in.gr) έχουν μικρή επιδραστικότητα στο να κάνουν πιστευτό ένα ψευδή τίτλο είδησης (πηγή 5).
Συνεπώς, ακόμα και αν η προειδοποίηση για την ψευδή φωτογραφία είναι εξαρχής μέρος του άρθρου, η τοποθέτηση της, σε συνδυασμό με τον τίτλο του άρθρου και τον τρόπο που παρουσιάστηκε-κοινοποιήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εκούσιο παραπλανητικό χαρακτήρα.
Μάλιστα, ο εκούσιος παραπλανητικός χαρακτήρας αναγνωρίζεται από τον ίδιο τον συγγραφέα του άρθρου στο υστερόγραφό του απευθυνόμενος στον Αλέξη Τσίπρα:
«Και τώρα που τα Ορκ του διαδικτύου θα αναλάβουν την αναπαραγωγή χωρίς τη διευκρίνιση τι θα κάνεις Αλέξη; Θα συνεχίσεις την τακτική του Μακελειού;»
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Η φωτογραφία του άρθρου άποψης του Λ. Χαραλαμπόπουλου στο in.gr είναι εκούσια παραπλανητική προς το κοινό, παρά την προειδοποίηση περιεχομένου που περιέχει ο συγγραφέας του άρθρου στο τέλος του.
Μιχάλης Μαρκοδημητράκης
